بیماری پاتس (Pots) چیست؟
۱۴۲۳ کلمه مدت زمان مطالعه ۸ دقیقه
بیماری پاتس (POTS) نوعی اختلال در ریتم طبیعی ضربان قلب و در واقع یکی از عوارض یا مشکلات ناشی از نارسایی‌های قلب و عروق است. این بیماری به گونه‌ای است که در بسیاری از موارد فرد را از انجام فعالیت‌های روزمره خود باز می‌دارد؛ اما حال این سؤال پیش می‌آید که بیماری POTS چیست و به چه حالتی گفته می‌شود؟
بسیاری از افراد مبتلا به اختلالات قلبی ممکن است در هنگام تغییر وضعیت بدن، دچار افزایش ضربان قلب شوند. این وضعیت عمدتاً در مواردی چون تغییر وضعیت بدن از حالت نشسته به حالت ایستاده و یا از حالت خوابیده به نشسته به وجود می‌آید.
البته گاهی ممکن است افزایش ضربان قلب با علائم دیگری چون سرگیجه و تعریق نیز همراه شود. تمامی این نشانه‌ها و حالت‌ها به یک اختلال آریتمی قلب(arrhythmia) تحت عنوان بیماری پاتس مربوط می‌گردد.
در این مقاله قصد داریم به معرفی بیماری پاتس، علائم و نشانه‌های آن و راه‌های درمان این بیماری بپردازیم؛ بنابراین، اگر تاکنون درباره این بیماری نسبتاً ناشناخته اطلاعاتی نداشته‌اید تا پایان مقاله با ما همراه شوید.
بیماری پاتس چیست؟
بیماری پاتس یکی از بیماری‌ها یا اختلالات مرتبط با سیستم قلب و عروق است که عمده افراد در جوامع مختلف شناخت زیادی از آن ندارند. پاتس یا Postural Orthostatic Tachycardia Syndrome (POTS) از جمله بیماری‌هایی است که در بین بیماران با نارسایی‌های قلبی تقریباً شایع است.
یک فرد مبتلا به بیماری پاتس معمولاً در هنگام تغییر وضعیت ناگهانی بدن خود دچار علائمی چون افزایش ضربان قلب و تعریق می‌شود. برای مثال در شرایطی که فرد بخواهد از حالت خوابیده به نشسته و یا از حالت نشسته به ایستاده تغییر حالت بدهد، این علائم تپش قلب دیده می‌شود.
البته علائم دیگری مانند سرگیجه نیز ممکن است در شخص بروز کند که خفیف بوده و خطر سقوط برای بیمار در پی نخواهد داشت. با این حال، اصلی‌ترین نشانه در مورد بیماری پاتس، افزایش شدید ضربان قلب است. هر چند علائم بیماری پاتس به صورت گذرا بروز می‌کنند، اما در مواردی که بیماری اختلال تپش قلبی شخص شدید باشند، فرد عملاً از انجام فعالیت‌های روزمره خود باز مانده و نمی‌تواند به راحتی به زندگی خود ادامه دهد.
علت ایجاد بیماری پاتس چیست؟
در افرادی که قلب سالمی دارند، تغییر وضعیت بدن در شرایط مختلف نشستن، ایستادن و یا خوابیدن، با جا به جایی خون در سیاهرگ‌ها همراه است. در واقع، وقتی فرد سالم از هر یک از این وضعیت‌ها به وضعیت دیگری تغییر حالت دهد، مقدار زیادی خون به داخل وریدها و سیاهرگ‌های اندام تحتانی منتقل خواهد شد؛ اما در اثر انقباض دیواره رگ‌ها و وریدها، بلافاصله جریان خون به حالت عادی بر می‌گردد.
به این ترتیب، قلب به راحتی به وضعیت اولیه خود برگشته و نهایتاً با 10 تا 15 ضربان بیشتر نسبت به ضربان طبیعی خود، فشار خون لازم را ایجاد می‌کند. در نتیجه خون‌رسانی به مغز و اعضای حیاتی و اصلی بدن به راحتی انجام می‌گیرد. این در حالی است که برای یک بیمار مبتلا به بیماری پاتس، تنظیم فشار خون و ضربان قلب به این راحتی نخواهد بود.
بیماران مبتلا به بیماری پاتس دارای مجموعه‌ای از اختلالات در سیستم عصبی سمپاتیک و پاراسمپاتیک خود هستند. از این رو، نوعی عدم تعادل در عملکرد سیستم قلبی و عروقی آن‌ها به وجود می‌آید؛ بنابراین، وقتی فرد به صورت ناگهانی از حالت نشسته به ایستاده و یا از حالت خوابیده به نشسته تغییر وضعیت می‌دهد، حجم خون موجود در عروق و سرخرگ‌ها کاهش می‌یابد.
در چنین شرایطی قلب برای تنظیم کردن فشار خون و خون‌رسانی صحیح به مغز و دیگر ارگان‌های حیاتی بدن باید بتواند ضربان خود را افزایش دهد. افزایش تپش قلب، باعث می‌شود تا پمپاژ خون با سرعت بیشتری انجام گرفته و کاهش حجم خون در رگ‌ها را جبران نماید.
بیماری پاتس چه تأثیری بر زندگی افراد دارد؟
در افراد مبتلا به بیماری پاتس ضربان قلب در حالت‌های ایستاده، خوابیده و نشسته اختلاف بسیاری دارد. به طوری که گاهی اختلاف ضربان قلب در این حالت‌ها نسبت به حالت استراحت بین 60 تا 70 تپش تفاوت دارد.
برای مثال، این گونه اشخاص در حالت خوابیده معمولاً ضربانی بین 60 تا 70 دارند و با یک تغییر وضعیت ناگهانی، شدت ضربان به 120 تا 130 می‌رسد. در هر حال، آنچه مهم است تغییر شدید ضربان قلب است؛ به طوری که شخص به راحتی آن را حس کرده و در بسیاری از مواقع منجر به ناراحتی وی خواهد شد.
تغییر شدید ضربان قلب در اثر بیماری پاتس و ایجاد حالت‌های دیگر نظیر سرگیجه باعث می‌شود تا افراد از انجام دادن فعالیت‌های خود ناتوان شوند؛ بنابراین، لازم است در صورت بروز این گونه علائم در اسرع وقت به پزشک متخصص قلب و عروق خوب مراجعه نمایند؛ زیرا هر چه برای درمان بیماری پاتس سریع‌تر اقدام شود، مسلماً درمان و کنترل آن راحت‌تر خواهد بود.
علائم بیماری پاتس کدا‌م‌اند؟
در بررسی‌های اولیه بیماری پاتس مخصوصاً در هنگام انجام تست‌های تشخیصی لازم است به وجود برخی علائم دقت شود. اصلی‌ترین علائم بیماری پاتس عبارت‌اند از:
- افزایش ضربان قلب به صورت محسوس
- کاهش فشار خون
- احساس سرگیجه
- تعریق زیاد
- احساس ضعف و بی‌حالی
- نداشتن توانایی کافی برای انجام فعالیت‌های روزمره
بیماری پاتس چگونه تشخیص داده می‌شود؟
در تشخیص انواع اختلالات و نارسایی‌های قلبی از تست‌های متنوعی نظیر تست ورزش و تست تیلت(tilt test) استفاده می‌شود. انجام تست تیلت برای تشخیص بیماری پاتس می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد. تست تیلت عبارت است از وضعیتی که در آن فرد در حالت خوابیده قرار می‌گیرد و سپس تا شیب 70 درجه تغییر وضعیت داده می‌شود. در طول این فرایند فشار خون و ضربان قلب به طور کامل مانیتور شده و مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
برای افراد مشکوک به بیماری پاتس لازم است تست تیلت انجام شود. معمولاً این گونه افراد در چند دقیقه اول تست تیلت، دچار افزایش ضربان قلب شدید می‌شوند. به طوری که تعداد تپش‌ها در هر دقیقه برای حالت زاویه‌دار یا ایستاده، بیش از 30 ضربان افزایش می‌یابد. اندازه‌گیری فشار خون در این شرایط نیز معمولاً مقادیر بین 8 تا 9 را نشان خواهد داد که حالتی بینابینی دارد.
افزایش ضربان قلب و تند شدن تپش‌های آن باعث می‌شود تا حجم خونی که باید به ارگان‌های حیاتی بدن و مغز برسد، تأمین گردد. در واقع، فشار خون پایین با شدت گرفتن ضربان قلب جبران خواهد شد؛ بنابراین، فرد با وجود کاهش حجم خون موجود در رگ‌ها، هوشیاری خود را از دست نخواهد داد؛ اما در هر صورت علائم مخصوص این بیماری نظیر تعریق، بی‌حالی و ضعف را خواهد داشت.
درمان بیماری پاتس چگونه انجام می‌گیرد؟
بیماری پاتس به خودی خود خطر از دست دادن هوشیاری یا سقوط در حالت ایستاده را در پی ندارد؛ اما افزایش شدت ضربان قلب به صورت ناگهانی و احساس سرگیجه شدید باعث می‌شود تا فرد نتواند کارهای روزمره خود را به خوبی انجام دهد؛ بنابراین، لازم است برای درمان بیماری پاتس خود اقدام نماید.
یک پزشک متخصص قلب و عروق خوب پیش از هر چیزی باید به دنبال رفع علائم ثانویه بیماری پاتس باشد. در واقع، پزشک باید مواردی که منجر به کاهش آنی حجم خون موجود در عروق می‌شود را برطرف نماید. از جمله شرایطی که کنترل و درمان آن در رفع بیماری پاتس اهمیت فراوانی دارد، عبارت‌اند از:
- بررسی احتمال خونریزی در قسمت‌های مختلف بدن و پیشگیری از آن
- بررسی وضعیت حجم خون بیمار
- رفع کم خونی احتمالی در بیمار
- کنترل حجم مایعات بدن بیمار
- رفع بیماری‌هایی که می‌توانند در حجم خون و مایعات بدن تأثیر داشته باشند.
این موارد به‌عنوان عوامل ثانویه بیماری پاتس به‌حساب می‌آیند و ممکن است حتی هیچ یک از این موارد در بیمار دیده نشود. در هر حال، تشخیص علل اولیه و توجه به علل ثانویه می‌تواند به کنترل بیماری پاتس کمک نماید.
یکی از درمان‌های رایج در این گونه موارد استفاده از جوراب واریس است. این کار کمک می‌کند تا حجم زیادی از خون در سیاهرگ‌های اندام تحتانی تجمع نشود. در نتیجه در هنگام تغییر وضعیت، حجم بیشتری از خون در عروق اصلی جریان یافته و شدت افزایش ضربان و کاهش فشار خون کمتر خواهد بود.
از درمان‌های دارویی نیز برای درمان بیماری پاتس استفاده می‌شود. عمده روش‌های درمانی منجر به موفقیت در بهبود این بیماری خواهد شد. معمولاً افراد پس از شروع دارو درمانی برای بیماری پاتس، می‌توانند به زندگی روزمره خود ادامه دهند.
آیا بیماری پاتس کشنده است؟
بیماری پاتس یکی از بیماری های قلبی بوده که در بسیاری از موارد بیماری کنترل می شود. در صورت کنترل بیماری پاتس هیچ گونه مشکلی از بابت اضافه شدن عوارض آن وجود ندارد. از این بابت pots را نمی توان به عنوان یک بیماری قلب و عروقی کشنده معرفی کرد.
مراجعه به یک پزشک متخصص قلب و عروق معتبر، مانند دکتر سهرابی منجر به تشخیص زود هنگام و آغاز درمان در اسرع وقت برای جلوگیری از مشکلات بیشتر می‌گردد.