آشنایی با تفاوت های سکته مغزی و قلبی
علت ایجاد سکته مغزی و قلبی چیست؟
علت ایجاد سکته مغزی
سکته مغزی زمانی اتفاق می‌افتد که خون‌رسانی به ناحیه‌ای از مغز دچار اختلال شده که این کمبود خون رسانی، مغز را از اکسیژن که برای عملکرد آن ضروری است محروم کرده و منجر به آسیب دیدن سلول های مغزدر همان ناحیه می شود.
جریان خون مغز به دلایل مختلفی از جمله موارد زیر ممکن است کاهش پیدا کرده یا قطع شود:
- زمانی که لخته خون داخل عروق مغز به وجود آید و به دلیل مسدود شدن رگ مانع خون‌رسانی کافی شود که به آن سکته‌ی مغزی ایسکمیک می‌گویند.
- نوع دیگری از حمله مغزی وجود دارد که به آن حمله ایسکمیک گذرا گفته شده و به دلیل حضور موقتی لخته داخل عروق خونی ایجاد میشود.
- سکته مغزی خونریزیدهنده که به دلیل پارگی عروق داخل مغز اتفاق افتاده و باعث عدم خون‌رسانی به قسمتی از مغز می‌گردد.
سکته مغزی هموراژیک یا خونریزیدهنده براساس نوع عروقی که دچار آسیب می‌شوند به دو نوع تقسیم می‌گردد:
- شایع‌ترین نوع آن آنوریسم مغزی است و زمانی به وجود می‌آید که قسمتی از عروق مغز حالتی شبیه بالون پیدا کرده، دیواره آن ضعیف شده و در نهایت می‌ترکد.
- در موارد نادری ممکن است عروق داخل مغز دارای ناهنجاری‌هایی باشند، که منجر به پارگی و خونریزی شود.
علت ایجاد سکته قلبی
حمله قلبی تقریبا در تمام موارد به دلیل بیماری‌های عروق کرونر اتفاق می‌افتد. بیماری‌های عروق کرونر زمانی ایجاد میشود که شریان‌های کرونری که وظیفه خون‌رسانی به قلب را برعهده دارند به دلیل رسوب چربی به تدریج تنگ شده و دچار انسداد می‌شوند و آترواسکلروز رخ می‌دهد. اگر این پلاک‌های چربی توسط جریان خون دچار پارگی یا آسیب شوند، لخته خون روی آن‌ها قرار می‌گیرند و باعث انسداد کامل شریان کرونر، قطع خون‌رسانی به عضلات قلب و آسیب به آن خواهند شد.
درواقع با توجه به مطالبی که گفتیم هر دو سکته قلبی و مغزی شرایط اورژانسی هستند که نیاز به مداخله فوری پزشک متخصص قلب و عروق یا متخصص مغز و اعصاب دارند و در نتیجه اختلال در خون‌رسانی ایجاد می‌شوند.
مقایسه علائم سکته مغزی و قلبی
بروز علائم سکته قلبی و مغزی به عوامل مختلفی بستگی دارد. از جمله:
- شدت حمله
- سن
- جنسیت
- وضعیت سلامت جسمی
علائم سکته قلبی
- درد قفسه‌ی سینه به ویژه در سمت چپ یا مرکز قفسه سینه
- احساس ناراحتی یا انتشار درد به شانه و بازوی چپ
- درد فک، گردن یا کمر
- احساس سنگینی و فشار در قفسه‌ی سینه
- تعریق سرد
- تنگی نفس
- سوء هاضمه
علائم سکته مغزی
- ضعف و بی حسی یک طرفه در دست‌ها و پاها
- ناتوانی در صحبت کردن و برقراری ارتباط(بریده بریده صحبت کردن یا به زبان آوردن جملات نامربوط)
- تاری یا اختلال بینایی معمولا در یکی از چشم‌ها
- گیجی یا تغییر در وضعیت هوشیاری
- افتادگی یک طرفه عضلات صورت
علائمی که در هر دو نوع سکته‌قلبی و مغزی دیده میشود، شامل موارد زیر است:
- سرگیجه و سبکی سر
- تهوع و استفراغ
- احساس بیمار بودن
- درد و ناراحتی در بازو
علائم سکته مغزی یا حمله قلبی در زنان و مردان
علائم سکته مغزی در آقایان با خانم‌ها تفاوتی ندارد. اما در مورد ایسکمی قلبی اینطور نیست، به طوری که آقایان بیشتر درد و سنگینی قفسه سینه که علامت اصلی سکته قلبی است را تجربه می‌کنند، درحالی‌که خانم‌ها علاوه بر درد قفسه سینه دچار علائم با شیوع کمتر مثل درد فک و گردن، تهوع و استفراغ، اضطراب، کمردرد واختلالات خواب خواهند شد.
عوامل خطر سکته قلبی و مغزی
بسیاری از عوامل خطر ایجاد سکته قلبی و مغزی مشابه هستند. مثل:
- استفاده از دخانیات
- کلسترول بالا
- عدم درمان فشار خون بالا
- سن بالا
- سابقه‌ی خانوادگی
- مصرف الکل
- دیابت
- اضافه وزن
یکی دیگر از عواملی که می‌تواند منجر به سکته مغزی شود، نامنظمی ریتم قلب است مثل فیبریلاسیون دهلیزی. بسیاری اوقات ریتم‌های قلبی نامنظم در اثر سکته قلبی به وجود می‌آیند که باعث تشکیل لخته در قلب شده و این لخته خون اگر به رگ‌های مغز برسد و انسداد ایجاد کند، سکته مغزی به وجود می‌آید.
تفاوت نحوه تشخیص سکته قلبی و مغزی
ضمن یادآوری این نکته که هر دو شرایط نیاز به مداخله سریع برای درمان دارند، پزشک بعد از بررسی و معاینه اولیه برای تشخیص قطعی هرکدام از روش‌های متفاوتی استفاده میکند.
برای تشخیص سکته مغزی پزشک متخصص مغز و اعصاب از سی‌‌تی اسکن یا ام‌آر‌آی کمک می‌گیرد، برای تشخیص سکته قلبی پزشک متخصص قلب و عروق از طریق نوارقلب استفاده میکند . علاوه بر نوارقلب برخی آزمایشات خون مثل تروپونین نیز در تشخیص سکته قلبی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
تفاوت نحوه درمان سکته مغزی و قلبی
اولین تفاوت در درمان سکته قلبی و مغزی، مراجعه به پزشک متخصص است. سکته قلبی توسط متخصص قلب‌وعروق اما سکته مغزی توسط متخصص مغزواعصاب درمان میشود، مگر اینکه نیاز به جراحی داشته باشند. توجه به این نکته ضروری است که هرچه سریع‌تر بیمار تحت درمان قرار بگیرد احتمال بروز عوارض کمتر خواهد شد.
درمان سکته قلبی
سکته قلبی در قدم اول با استفاده از درمان دارویی و تغییر سبک زندگی درمان میشود. هرچند گاهی نیاز به انجام مداخلات تهاجمی از جمله آنژیوپلاستی و جراحی وجود دارد.
منظور از آنژیوپلاستی، بازگشایی مجدد رگ توسط پزشک است که با فرستادن یک کاتتر (سیم باریک) که دارای وسیله‌ای مشابه بالون در قسمت ابتدای آن است از طریق یکی از عروق خونی (معمولا عروق خونی ناحیه کشاله ران) به داخل رگ مسدود شده صورت می گیرد و با کمک بالون، پلاک تشکیل شده را به دیواره عروق فشرده میشود. گاهی لازم است برای باز ماندن عروق، از قرار دادن وسیله کوچک و سیم مانندی به نام فنر (استنت) داخل رگ خونی استفاده شود.
جراحی با‌ی‌پس قلبی یا CABG (Coronary Artery Bypass Grafting) که اصطلاحا به آن جراحی قلب باز هم گفته میشود، یکی دیگر از روش‌های درمان سکته قلبی است که طی آن جراح یکی از عروق خونی سالم قسمت‌های دیگر بدن (معمولا پا) را جدا کرده و به رگ مسدود شده متصل میکند تا جریان خون با دور زدن محل انسداد مجدد برقرار شود.
در نهایت بعد از انجام اقدامات درمانی بیمار باید داروهای تجویزشده توسط پزشک متخصص قلب و عروق را به مدت طولانی مصرف کرده و با داشتن رژیم غذایی سالم و ورزش به حفظ کیفیت زندگی خود کمک کند.
درمان سکته مغزی
درصورتی که بیمار در ساعات اولیه سکته مغزی به بیمارستان مراجعه کند پزشک با استفاده از درمان دارویی برای برطرف شدن لخته اقدام میکند، اما در صورتی که عامل ایجاد سکته خونریزی باشد، جراحی برای ترمیم عروق خونی توصیه میشود.
روند بیماری در سکته قلبی و سکته مغزی
روند بیماری در هر دو نوع سکته قلبی و مغزی به میزان درگیری و سرعت شروع درمان برای بیمار بستگی دارد. اما عوارضی که هرکدام ممکن است ایجاد کنند متفاوت است.
عوارض سکته مغزی به شرح زیر است:
- فلج یک سمت از بدن
- اختلال در تکلم
- اختلال در بینایی
- از دست دادن حافظه
- اختلالات رفتاری
عوارض سکته قلبی شامل موارد زیر می‌باشد:
- نارسایی قلبی
- اختلالات ریتم قلب
- افسردگی یا اضطراب
- توقف ناگهانی ضربان قلب
نحوه پیشگیری از سکته قلبی و مغزی
مواردی که برای پیشگیری از سکته قلبی و مغزی توصیه شده مشابه بوده و شامل موارد زیر است:
- کنترل فشارخون
- کنترل چربی خون
- کنترل دیابت
- محدودیت مصرف الکل
- مناسب نگه داشتن وزن
- ورزش کردن
- ترک دخانیات
- داشتن رژیم غذایی سالم
در صورت مشاهده هرگونه از علائمی که در بالا ذکر شده، جای داشتن استرس و ترس، از یک متخصص قلب و عروق، مانند دکتر سهرابی کمک بخواهید تا شما را در مدیریت این بیماری راهنمایی کند.