پیشگیری از حمله قلبی

عوامل خطر، عاداتی در سبک زندگی هستند که می‌توانند احتمال ابتلا به سکته قلبی را افزایش دهند. بنابراین شناخت این عوامل بسیار مهم است. اولین گام برای شناخت عوامل خطر زمینه ساز حمله قلبی، مشورت با یک متخصص قلب و عروق است. او می‌تواند به شما کمک کند که عوامل خطر خود را شناسایی کرده و تا جای ممکن آن‌ها را کاهش دهید، کنترل کنید یا از آن پیشگیری کنید.

عوامل خطر خود را شناسایی کنید

عوامل خطر اصلی برای حمله قلبی عبارتند از:

• سیگار
• فشار خون بالا
• اختلالات کلسترول
• دیابت (مرض قند)
• اضافه وزن یا چاقی

موارد زیر نیز به عنوان عوامل افزایش دهنده خطر حمله قلبی شناخته می‌شوند:

• سابقه خانوادگی بیماری قلبی عروقی زودرس (بیماری قلبی در مردان کمتر از ۵۵ سال و زنان کمتر از ۶۵ سال)
• سندروم متابولیک
• مشکلات کلیوی
• شرایط التهابی مزمن (به عنوان مثال آرتریت روماتوئید، ایدز)
• سابقه مسمومیت بارداری (پره اکلامپسی) یا یائسگی زودرس
• تری‌گلیسرید بالا

برخی از عوامل خطر قابل اصلاح و کنترل بوده ولی برخی غیر قابل تغییرند. از آنجایی که برای عوامل غیر قابل تغییر مثل سن و ژنتیک نمی‌توان کاری انجام داد، شناسایی و مدیریت عوامل قابل تغییر بسیار مهم است.

عوامل خطر قابل تغییر

• مصرف دخانیات: یکی از عوامل اصلی زمینه ساز حمله قلبی است. نیکوتین، یکی از مواد شیمیایی موجود در سیگار و سیگار‌های الکترونیکی، باعث می‌شود ضربان قلب شما سریعتر شده و فشار خون بالا برود. از طرفی، سیگار کشیدن احتمال تشکیل لخته را افزایش می‌دهد. قرار گرفتن در معرض دود سیگار دیگران خطر ابتلا به بیماری قلبی را حتی برای افراد غیر سیگاری افزایش می‌دهد.
• اختلالات کلسترول: اگر بیش از ۲۰ سال سن دارید، دست کم باید هر چهار تا شش سال یک بار کلسترول خود را بررسی کنید. در صورت ابتلا به بیماری‌های قلبی حتی ممکن است پزشک کلسترول شما را در فواصل کوتاه‌تری آزمایش کند.
• فشار خون بالا: بار کار قلب را افزایش می‌دهد و باعث ضخیم شدن و سفت شدن عضله قلب و عملکرد غیر طبیعی آن می‌شود. فشار خون بالا همچنین خطر سکته مغزی، حمله قلبی، نارسایی کلیه و نارسایی قلب را افزایش می‌دهد. هنگامی که فشار خون بالا در کنار چاقی، سیگار، کلسترول بالا یا دیابت وجود داشته باشد، خطر حمله قلبی یا سکته مغزی حتی بیشتر می‌شود. فشار خون طبیعی، کمتر از ۱۲۰ روی ۸۰ میلی‌متر جیوه است.
• کم تحرکی: یک عامل خطر برای بیماری عروق کرونر قلب است. فعالیت‌های بدنی متوسط تا شدید می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی را کاهش دهد. فعالیت بدنی می‌تواند به کنترل کلسترول خون، کنترل دیابت، درمان چاقی و کاهش فشار خون کمک کند.
• چاقی: افرادی که چربی اضافی دارند – به خصوص اگر مقدار زیادی از آن در ناحیه کمر و شکم باشد – بیشتر در معرض ابتلا به بیماری‌های قلبی هستند، حتی اگر هیچ عامل خطر دیگری نداشته باشند.
• دیابت: خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی را به طور جدی افزایش می‌دهد. اگر دیابت دارید، معاینات منظم برای کنترل قند خون بسیار مهم است.

سایر عوامل خطر

• استرس: همه افراد به طور طبیعی استرس دارند، اما واکنش به استرس در هر فرد متفاوت است. با گذشت زمان، پاسخ‌های ناسالم به استرس ممکن است مشکلاتی برای سلامتی ایجاد کند. به عنوان مثال، افرادی که استرس دارند ممکن است شروع به پرخوری یا سیگار کشیدن کنند.
• داشتن خواب خوب و منظم شبانه برای کل بدن شما از جمله قلب و مغز مفید است و مقدار زیاد یا کم آن می‌تواند مضر باشد. بزرگسالان به طور متوسط به ۷ تا ۹ ساعت خواب در شب نیاز دارند.
• مصرف الکل: نوشیدن بیش از حد الکل می‌تواند فشار خون را افزایش دهد و خطر ابتلا به کاردیومیوپاتی، سکته مغزی، چاقی، سرطان و سایر بیماری‌ها را افزایش دهد. همچنین می‌تواند باعث افزایش ‌تری‌گلیسیرید و ایجاد ضربان نامنظم قلب شود. علاوه بر آن اعتیاد به الکل باعث افزایش میل به خودکشی و افزایش خطر تصادفات می‌شود.
• رژیم غذایی سالم: یکی از بهترین راه‌ها برای مبارزه با بیماری‌های قلبی عروقی است. آنچه می‌خورید و مقدار آن می‌تواند بر سایر عوامل خطر قابل کنترل مانند کلسترول، فشار خون، دیابت و وزن تأثیر بگذارد.

تشخیص حمله قلبی

ساعات اولیه بعد از حمله قلبی می‌تواند ترسناک و گیج‌کننده باشد. احتمالاً تیم پزشکی بسیار پر کار و روی وضعیت شما متمرکز بوده و زمان کافی برای توضیح همه آنچه که در حال اتفاق است را نداشته باشد. تیم پزشکی در تلاش است تا نوع حمله قلبی را شناسایی و بهترین گزینه‌های درمانی را تعیین کند.

انواع حمله قلبی و تشخیص

حمله قلبی را انفارکتوس میوکارد (MI) نیز می‌نامند. حمله قلبی زمانی اتفاق می‌افتد که انسداد یک یا چند شریان کرونری باعث کاهش یا توقف جریان خون به قلب شده و بخشی از عضله قلب را از اکسیژن محروم می‌کند.

انسداد عروق خونی ممکن است کامل یا جزئی باشد:

• با انسداد کامل شریان کرونر، نوار قلب دچار تغییرات مشهود خواهد شد. (STEMI)
• انسداد جزئی شریان کرونر بدون ایجاد تغییرات شدید در نوار قلب است. (NSTEMI)

آزمایشات تشخیصی به تیم پزشکی کمک می‌کنند تا بداند که آیا حمله قلبی رخ داده است یا خیر، قلب شما چقدر آسیب دیده و ممکن است چه درجه‌ای از بیماری عروق کرونر (CAD) داشته باشید. این آزمایشات در تعیین نوع درمان و تغییرات لازم در سبک زندگی نیز به کمک پزشک می‌آید تا شما را در بازیابی سلامت قلب و جلوگیری از تکرار رویداد‌های قلبی در آینده راهنمایی کند.

روش‌هایی که برای تشخیص حمله قلبی استفاده می‌شوند عبارتند از:

نوار قلب (الکتروکاردیوگرام یا ECG)

در این روش، با نصب الکترود‌هایی به اندازه یک سکه بر روی بدن، فعالیت الکتریکی قلب اندازه‌گیری و ثبت می‌شود. تفسیر نوار قلب دو نوع اطلاعات عمده در اختیار پزشک قرار می‌دهد. ابتدا اینکه فعالیت الکتریکی قلب طبیعی بوده و یا فرد دچار ریتم کند، سریع یا نامنظم است. دوم اینکه آیا قسمت‌هایی از قلب دچار آسیب یا بزرگ شدگی است یا خیر؟ گرفتن نوار قلب در مطب پزشک، درمانگاه یا بیمارستان انجام می‌شود.

گرفتن نوار قلب به پزشک اجازه می‌دهد تا فعالیت قلب را در یک زمان کوتاه بررسی کند. اما گاهی ممکن است ریتم غیر طبیعی در یک زمان نامشخص ایجاد شود و پس از زمان کوتاهی از بین بروند. به همین دلیل ممکن است پزشک دستگاه نوار قلب ۲۴ ساعته (هولتر ‌مانیتور) درخواست بدهد. هولتر ‌مانیتور دستگاه قابل حمل کوچکی است که با باتری کار می‌کند و فعالیت قلب را به‌طور مداوم برای یک شبانه روز (یا بیشتر) در حین زندگی روزمره اندازه‌گیری و ثبت می‌کند.

تست ورزش

تست استرس یا تست ورزش به پزشک کمک می‌کند تا بفهمد عملکرد قلب در چه سطحی قرار دارد. بدن در طول این آزمایش سخت‌تر کار می‌کند و به اکسیژن بیشتری نیاز دارد، بنابراین قلب باید خون بیشتری پمپاژ کند. این آزمایش می‌تواند نشان دهد که آیا جریان خون در عروقی که قلب را تأمین می‌کنند کاهش یافته است یا خیر. همچنین به پزشک کمک می‌کند تا نوع و سطح ورزش مناسب برای بیمار را بداند.

شرکت‌کننده در این آزمون ابتدا به تجهیزات نظارت بر قلب (مثل دستگاه نوار قلب و فشار سنج) متصل می‌شود. سپس به آرامی در جای خود روی تردمیل راه می‌رود. پس از لحظاتی، سرعت حرکت و شیب تردمیل کمی افزایش می‌یابد تا تجربه‌ای شبیه به بالا رفتن از یک تپه کوچک ایجاد شود. این آزمایش در صورت نیاز در هر لحظه قابل توقف است. در طول آزمایش، ضربان قلب، تنفس، فشار خون، نوار قلب و میزان خستگی فرد کنترل شده و پس از پایان آزمایش، قلب و فشار خون در وضعیت نشسته یا دراز کش نیز بررسی می‌شود. انجام تست ورزش برای افراد سالم تقریبا بی‌خطر بوده و شبیه به پیاده روی سریع یا بالا رفتن از یک تپه است.

تصویر‌برداری پزشکی از قلب

اکوکاردیوگرافی (یا به اختصار: اکو)

اکو از امواج صوتی با فرکانس بالا (اولتراسوند) برای تهیه تصویر از قلب استفاده می‌کند. این امواج فاقد ضرر و عوارض جانبی است. اکو توسط پزشک یا تکنسین‌های ویژه در مطب، اورژانس، اتاق عمل، کلینیک یا بیمارستان انجام می‌شود.

انواع اکوکاردیوگرافی عبارت است از:

• اکو قفسه سینه (ترانس توراسیک)
• اکو استرس (اکو هنگام تست ورزش)
• اکو مری
• اکو سه بعدی

سی‌تی آنژیوگرافی قلب (CCTA)

سی‌تی آنژیو یک روش سی‌تی اسکن است که معمولاً با استفاده از یک داروی مخصوص تزریقی (رنگ کنتراست) و تابش اشعه ایکس انجام شده و تصاویر دقیقی از عروق کرونر قلب به دست می‌ دهد. این تصاویر توسط کامپیوتر برای ایجاد یک تصویر سه بعدی پردازش می‌شوند. سی‌تی آنژیوگرافی برای کمک به تشخیص تنگی عروق کرونر و تخمین درصد تنگی آن استفاده می‌شود.

اگر شریان‌های قلب طبیعی باشند، پزشک می‌تواند با اطمینان سایر علل درد قفسه سینه غیر مرتبط با قلب را بررسی کند.

ضریب کلسیم عروق کرونر (CAC) یا اسکن قلب

این آزمایش یک روش سی‌تی اسکن قلب است که با استفاده از اشعه ایکس تصاویر دقیقی از شریان‌های خونرسان به عضله قلب ثبت می‌کند. این تصاویر، رسوبات احتمالی کلسیمی در عروق کرونر را نشان می‌دهد. مقادیر بالای رسوب کلسیم در عروق کرونر با بیماری‌های قلبی عروقی مرتبط است. ضریب کلسیم به پزشک درباره پیش‌بینی خطر حمله قلبی در آینده کمک می‌کند.

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی یا MRI قلب

ام.‌آر.آی یک روش تصویربرداری است که از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی برای ایجاد تصاویر دقیق از قلب و عروق استفاده می‌کند. اگر فردی دارای بیماری‌های قلبی پیشرفته یا پیچیده‌تر باشد، اغلب پس از انجام آزمایش‌های اولیه مانند اکوکاردیوگرافی، در صورت نیاز MRI قلب درخواست می‌شود. این روش معمولاً در مراکز تصویربرداری پزشکی یا بیمارستان‌ها انجام می‌شود. این آزمایش به پزشکان کمک می‌کند تا بسیاری از بیماری‌های قلبی از جمله آسیب بافتی در اثر حمله قلبی را تشخیص دهند.

ام.‌آر.آی قلب برای بیشتر افراد، یک آزمایش بی‌خطر و بدون درد است. افرادی که هر نوع وسیله فلزی در داخل بدن خود دارند (نظیر باتری قلب یا ایمپلنت) در صورتی می‌توانند MRI انجام دهند که آن وسیله دارای گواهی ایمنی برای MRI باشد.

در موراد زیر، پیش از انجام MRI پزشک خود را مطلع سازید:

• چنانچه استنت یا دریچه مصنوعی قلب دارید یا اخیراً جراحی قلب باز کرده‌اید
• در صورت بارداری
• اگر خالکوبی دارید
• در صورت وجود مشکلات کلیوی

تصویربرداری هسته‌ای قلب (اسکن هسته‌ای قلب یا گاما اسکن قلب)

اسکن هسته‌ای قلب شامل روش‌های تصویربرداری غیر تهاجمی از قلب است که معمولاً در مراکز تصویربرداری پزشکی یا بیمارستان‌ها به روش‌های مختلفی انجام می‌شود و انواع مختلف آن بسته به شرایط بیمار ممکن است توسط پزشک درخواست شود.

در این آزمایش، یک دارو از طریق رگ به جریان خون تزریق می‌شود که عمدتاً از ترکیبات طبیعی بدن ساخته و با مقدار کمی مواد رادیواکتیو بی‌خطر نشانه دار شده است. دارو در داخل بدن نوعی انرژی به نام پرتو گاما تولید می‌کند. اشعه گاما توسط یک دوربین آشکارساز گاما شناسایی شده و تصاویر واضحی از قلب ارائه می‌کند.

این روش ممکن است حین ورزش روی تردمیل (یا دوچرخه ثابت) و همینطور در هنگام استراحت انجام شود. اگر نمی‌توانید به خوبی ورزش کنید، به منظور افزایش جریان خون به عضله قلب و شبیه‌سازی شرایط ورزش، ممکن است دارو دریافت کنید. انجام این آزمایش بین ۱ تا ۳ ساعت طول می‌کشد.

آنژیوگرافی قلب

آنژیوگرافی یا کاتتریزاسیون قلب، یک عمل جراحی بدون نیاز به بیهوشی است که در آن، با استفاده از بی‌حسی موضعی یک لوله نازک توخالی به نام کاتتر به یکی از رگ‌های خونی بزرگ واقع در کشاله ران یا دست وارد و به سمت قلب هدایت می‌شود.

در نوک این لوله، ابزار‌های مختلفی برای اندازه‌گیری فشار خون درون قلب و رگ‌های خونی آن، مشاهده نمای داخلی رگ، گرفتن نمونه خون از قسمت‌های مختلف قلب و برداشتن نمونه بافت (بیوپسی) از داخل قلب قرار دارد.

ممکن است از کاتتر برای تزریق داروی رنگی که با دوربین اشعه ایکس قابل مشاهده است استفاده شود که به آن آنژیوگرافی گفته می‌شود. ممکن است با استفاده از اطلاعات به دست آمده از آنژیوگرافی، پزشک از این لوله برای باز کردن شریان تنگ یا مسدود استفاده کند که به آن آنژیوپلاستی گفته می‌شود. در صورتی که از این روش برای باز کردن دهانه دریچه‌های قلب استفاده شود، به آن والولوپلاستی می‌گویند. پس از خارج کردن کاتتر، پرستار با استفاده از ابزار مخصوصی برای جلوگیری از خونریزی روی محل فشار وارد می‌کند. این عمل حدود یک ساعت طول می‌کشد. پس از پایان کار، بسته به نظر پزشک برای چند ساعت تا چند روز به اتاق ریکاوری خواهید رفت. تا چند روز پس از ترخیص از بیمارستان، کمی کبودی در محل سوراخ طبیعی است.